چکیدهٔ اجرایی
در این آزمایش میدانی، عملکرد سه روش دفاع در برابر حملات DDoS لایه ۷ روی یک فروشگاه ایرانی بررسی شد:
- WAF ابری بین‌المللی
- WAF داخلی با Rate Limiting
- مدل هیبرید (ترکیبی از هر دو)
نتایج نشان داد پیکربندی هیبرید بهترین توازن بین پایداری و سرعت را دارد و خطاهای 5 را تا حدود ۶۰٪ کاهش می‌دهد. WAF ابری در تشخیص حملات دقیق‌تر بود، اما به ارتباط بین‌المللی وابسته است. WAF داخلی کم‌تأخیرتر است ولی نیاز به تنظیم دقیق دارد.
در مجموع، برای فروشگاه‌های ایرانی، ترکیب WAF داخلی و هیبریدی بهترین نتیجه را در برابر حملات لایه ۷ ارائه می‌دهد.
چرا حملات لایه ۷ برای فروشگاه‌های ایرانی حیاتی‌اند؟
- اثر مستقیم بر درآمد: هر افزایش در p95 پاسخِ checkout و جستجو می‌تواند نرخ تبدیل را کاهش دهد.
- دورزدن دفاع کلاسیک: ترافیک ظاهراً قانونی است و فایروال‌های ۳/۴ به‌تنهایی کافی نیستند.
- مصرف منابع گران: درخواست‌های پرهزینه‌ی جستجو/فیلتر، CPU/IO را اشباع می‌کنند.
تفاوت لایه ۷ با لایه‌های ۳/۴
| بُعد | لایه‌های ۳/۴ (شبکه/انتقال) | لایه ۷ (اپلیکیشن) |
|---|---|---|
| هدف اصلی | ازکاراندازی اتصال و پهنای‌باند (SYN/UDP flood) | مختل‌کردن منطق کسب‌وکار (جستجو، لاگین، checkout) |
| برد حمله | زیرساخت شبکه، روتر/فایروال، لینک اینترنت | وب‌سرور، WAF، اپلیکیشن، DB/Cache |
| شدت ظاهری | حجم ترافیک بالا و واضح | حجم ممکن است کم باشد اما هر درخواست پرهزینه است |
| نشانه‌های معمول | Packet drop، اشباع لینک، افزایش PPS/BPS | جهش p95/p99، خطاهای 5xx/timeout در endpointهای حساس |
| قابلیت تشخیص | الگوهای حجمی ساده و امضاهای شناخته‌شده | رفتارشناسی، fingerprint سشن (JA3/headers/cookies)، anomaly detection |
| ابزار پایش | NetFlow/SNMP، لاگ فایروال، گراف ترافیک | APM، لاگ اپلیکیشن، WAF logs، RUM/Analytics |
| دفاع مؤثر | ACL/Rate-limit شبکه، scrubbing center، blackhole | WAF قوانین کانتکستی، rate-limit تطبیقی، JS challenge/CAPTCHA، cache/queueing |
| هزینه مهاجم | نیاز به پهنای‌باند یا بوت‌نت حجیم | اسکریپت‌های هوشمند با IP/UA چرخشی کافی است |
| ریسک خطای تشخیص | کمتر (الگوی حجمی واضح) | بیشتر؛ خطر مسدودسازی کاربر واقعی |
| اثر بر UX/SEO | قطعی یا کندی کلی سایت | کندی انتخابی در مسیرهای تبدیل و افت نرخ تبدیل/Core Web Vitals |
| راهبرد پیشنهادی | محافظت لایه شبکه + ظرفیت‌افزایی/Anycast | سخت‌گیری هدفمند روی endpointها، کش نتایج گران، تفکیک ترافیک داخلی/خارجی |
نشانه‌های عملی حمله در وب‌اپ‌های فروشگاهی
- افزایش ناگهانی p95/p99 روی endpointهای جستجو، فهرست، سبد خرید بدون رشد سفارش نهایی.
- نسبت بالای 4xx/5xx در لاگین/ثبت‌نام/OTP همزمان با جهش درخواست‌ها از UAهای متنوع.
- RPS نوسانی با الگوهای تکراری و پارامترهای کمی متفاوت (مثل q=aaaa… یا صفحه‌بندی سریع).
- الگوی IP غیرطبیعی: IPهای زیاد با TTL/Resolver مشترک یا توزیع جغرافیایی بیش‌ازحد تمیز.
- فشار غیرمنتظره بر DB/Cache: افت cache hit، رشد lock/wait و افزایش queue length.
- سیگنال‌های فرانت‌اند: افت تکمیل checkout، افزایش بازگشت به لیست، خطاهای JS ناشی از تاخیر.
چک‌لیست پیاده‌سازی برای فروشگاه‌های ایرانی
اقدامات سریع ۷روزه
WAF را با پروفایل لایهٔ ۷ فعال کنید و برای مسیرهای حساس مثل Checkout، Login و Search ruleهای آماده را اعمال کنید؛ Rate Limiting را بر پایهٔ مسیر (مانند POST /checkout و /otp) و هویت درخواست (ترکیب IP، User-Agent و JA3) تنظیم کنید؛ کش را برای صفحات فهرست و جستجو روشن کنید با TTL کوتاه، و برای سبد و پرداخت Bypass تعریف کنید.
پیکربندی مانیتورینگ و هشدار
داشبوردی بسازید که p95/p99 را به‌تفکیک endpoint، خطاهای 4/5 و RPS را همزمان نمایش دهد و در همان نما Top IP/ASN/User-Agent مشکوک و شاخص‌های دیتابیس مثل Latency و Locks دیده شود؛ آستانهٔ هشدار زرد را وقتی p95 یک مسیر حساس بیش از ۱٫۵ ثانیه برای ۵ دقیقه شد و هشدار قرمز را وقتی از ۲٫۵ ثانیه گذشت یا خطاهای 5xx بالای ۲٪ رفت تعریف کنید؛ رویدادهای WAF (Blocked/Challenged) را با APM و لاگ اپلیکیشن هم‌بند کنید تا علتیابی سریع شود؛ Runbook کوتاه Incident داشته باشید که ترتیب اقدام را مشخص می‌کند:
- سخت‌گیری یا غیرفعال‌سازی موقت Rule
- ایزوله‌کردن IP/ASN
- فعال‌سازی حالت Under Attack
- Rollback پیکربندی
سه پیکربندی WAF مورد آزمون
WAF بین‌المللی مبتنی برابر
این پیکربندی از یک ارائه‌دهندهٔ ابری جهانی استفاده می‌کند که Rule-Setهای از پیش‌ساخته، تشخیص رفتاری، Bot Management و قابلیت‌هایی مانند JS Challenge/Turnstile را ارائه می‌دهد. مزیت اصلی، دقت بالای شناسایی حملات لایه ۷ و راه‌اندازی سریع است؛ به‌ویژه برای ترافیک چندمنطقه‌ای و سایت‌هایی که کاربران خارج از کشور هم دارند. نقطهٔ ضعف بالقوه، وابستگی به مسیرهای بین‌المللی و احتمال افزایش تأخیر در بازه‌هایی است که کیفیت ارتباط خارجی افت می‌کند. در این سناریو، تنظیمات پیشنهادی شامل فعال‌سازی WAF Managed Rules، سفارشی‌سازی Rate Limiting بر اساس مسیرهای حساس، فعال‌سازی Bot Score Threshold و لاگ‌برداری کامل رویدادهاست.
WAF داخلی + Rate Limiting سمت سرور
در این مدل، ترافیک کاربران داخل کشور از طریق WAF/CDN داخلی عبور می‌کند و برای مسیرهای پرریسک، محدودسازی نرخ در لایهٔ اپلیکیشن یا وب‌سرور (Nginx/Envoy) اعمال می‌شود. مزیت بارز، تأخیر کم برای کاربران ایرانی و تاب‌آوری بهتر در اختلال‌های بین‌المللی است. چالش اصلی، نیاز به تنظیم دقیق برای کاهش False Positive و پوشش تهدیدهای پیچیدهٔ لایه ۷ است.
WAF هیبرید + Challenge/CAPTCHA تطبیقی
راهکار هیبرید با GeoDNS/Load Balancer، ترافیک داخل کشور را به WAF داخلی و ترافیک خارج را به WAF بین‌المللی هدایت می‌کند و روی الگوهای مشکوک، چالش تطبیقی (JS/CAPTCHA) را تنها زمانی که ریسک بالا برود اعمال می‌کند. این ترکیب، مزایای هر دو دنیا را فراهم می‌آورد: تأخیر پایین برای کاربران داخلی، امکانات امنیتی پیشرفته برای ترافیک جهانی و استمرار سرویس هنگام ناپایداری‌های برون‌مرزی. برای اجرای صحیح، همگام‌سازی Ruleهای کلیدی بین دو WAF، اشتراک سیگنال تهدید (IP/ASN/UA بدنام)، همسان‌سازی صفحات خطا و تعریف مسیرهای Failover ضروری است. توصیه می‌شود آستانهٔ فعال‌سازی چالش بر مبنای امتیاز ریسک (تکرار درخواست، هزینهٔ پردازش مسیر، سابقهٔ IP/ASN) تعیین و گزارش‌های هر دو طرف در یک SIEM یا لاگ‌انالیتیکس یکپارچه تجمیع شود.
جمع‌بندی و گام بعدی
این مطالعه نشان داد که برای فروشگاه‌های ایرانی، دفاع در برابر حملات DDoS لایه ۷ زمانی اثربخش است که همزمان سه بعد «پیکربندی صحیح WAF»، «مدیریت ترافیک (کش و Rate Limiting)» و «مانیتورینگ رفتاری» پوشش داده شود. در سناریوهای آزمایش‌شده، مدل هیبرید با ترکیب WAF داخلی و بین‌المللی بهترین توازن میان پایداری، تأخیر پایین و دقت تشخیص را فراهم کرد و شاخص‌های حیاتی مانند p95 پاسخ، خطاهای 5xx و بودجهٔ خزش را به‌طور معناداری بهبود داد. نتیجه عملی این است که صرفِ افزایش منابع، جایگزین دفاع لایهٔ کاربرد و سیاست‌های هوشمند ترافیکی نمی‌شود.